Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności – co warto wiedzieć?

Warunkowe zawieszenie wykonania kary – czym jest?

O warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności mówi art. 69 kodeksu karnego, zgodnie z którym: Art. 69. [Warunkowe zawieszenie wykonania kary. Podstawy stosowania] § 1. Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze nieprzekraczającym roku, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności i jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa.

Warunkowe zawieszenie wykonania kary możemy zatem zdefiniować jako możliwość odroczenia odbycia kary po spełnieniu przez sprawcę kilku przesłanek. Jakich?

Kiedy Sąd może zastosować warunkowe zawieszenie wykonania kary?

Sąd może zastosować warunkowe zawieszenie wykonania kary w przypadku, gdy spełnione zostaną wszystkie w niżej wskazanych przesłanek:

1. wymiar kary nie przekracza jednego roku;
2. sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności;
3. osiągnięte zostaną cele kary, a w szczególności zapobieżenie powrotowi do przestępstwa.

O ile pierwsza z przesłanek – nie budzi wielu wątpliwości, zastanowić należy się nad drugą z nich. Co oznacza, iż sprawca w czasie popełnienia przestępstwa, w stosunku do którego sąd może zastosować warunkowe zawieszenie, nie był skazany na karę pozbawienia wolności? W kwestii tej wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 października 2016 r., wskazując, iż „Zauważyć jednocześnie należy, że w art. 69 § 1 k.k. chodzi o każde skazanie na karę pozbawienia wolności, niezależnie od tego, czy została ona orzeczona jako tzw. kara bezwzględna czy jako tzw. kara zawieszona” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2016 r., sygn. akt III K 134/16). W związku z tym, sprawca nie może być skazany żadną karą, nawet warunkowo zawieszoną – uniemożliwia to zastosowanie przez sąd omawianej instytucji.

Okres próby

Wskazania wymaga, iż Sąd stosuje instytucję warunkowego zawieszenia wykonania kary na okres próby. Taki okres może wynosić od roku do 3 lat, a w przypadku sprawców młodocianych oraz sprawców, którzy popełnili przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej – okres próby wynosi od 2 do 5 lat.

Obowiązki sprawcy podczas okresu próby

Podczas okresu próby Sąd może (a w niektórych przypadkach musi), nałożyć na oskarżonego obowiązki, do których należeć mogą:

1. informowanie sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,
2. przeproszenie pokrzywdzonego,
3. wykonywanie ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,
4. wykonywanie pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,
5. powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
6. poddanie się terapii uzależnień,
7. poddanie się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji,
8. uczestnictwo w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,
9. powstrzymanie się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
10. powstrzymanie się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób,
11. opuszczenie lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
12. inne stosowne postępowanie w okresie próby, które może zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.

Oprócz powyższych obowiązków Sąd może również orzec wobec skazanego świadczenie pieniężne albo zobowiązać go do naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo w części.

Niedopełnienie przez skazanego któregokolwiek w powyższych obowiązków może skutkować zarządzeniem wykonania kary tzn. skierowania sprawcy do odbycia orzeczonej kary w zakładzie karnym.

Oddanie skazanego pod dozór kuratora

Zawieszając wykonanie kary sąd może również w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji albo pomoc skazanym. Oddanie pod dozór jest jednak obowiązkowy w przypadku niektórych sprawców, m.in. sprawcy młodocianego lub sprawcy, który popełnił przestępstwo w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych.

Kiedy Sąd zarządza wykonanie warunkowo zawieszonej kary?

Skoro przybliżyliśmy kwestię samej instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary, okresu próby i obowiązków, które Sąd może nałożyć na skazanego w tym czasie – zasadne jest również wskazanie okoliczności, w jakich Sąd może lub musi „odwiesić” karę. Sąd zarządza (obligatoryjnie) wykonanie zawieszonej kary w przypadku:

• gdy skazany w okresie próby popełni podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania;
• jeżeli skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą.

Z kolei Sąd może (fakultatywnie) skierować sprawcę do odbycia zawieszonej wcześniej kary gdy:

• skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku;
• jeżeli skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.

Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności a zatarcie skazania

Zatarcie skazania z mocy prawa w przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary następuje po pomyślnym zakończeniu okresu próby i upływie roku od jego zakończenia (o ile sąd nie zarządził wykonania kary). Oznacza to, iż taką osobę traktuje się jak niekaraną, a wszelkie wpisy o skazaniu usuwa się z rejestru.

Podsumowanie

Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności to ważna instytucja w postępowaniu karnym, która daje możliwość uniknięcia przez skazanych (po spełnieniu określonych warunków) pobytu w zakładzie karnym. W przypadku postępowania karnego warto jednak skonsultować się z doświadczonym adwokatem albo radcą prawnym, który oceni możliwość skorzystania z tej instytucji. Zapraszam serdecznie do kontaktu!