Przerwa w odbywaniu kary pozbawienia wolności – kiedy jest możliwa?

Zasady udzielania przerwy w odbyciu kary pozbawienia wolności

Kodeks karny wykonawczy w swoich regulacjach przewiduje sytuacje, w których udzielenie przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności jest obowiązkiem sądu, a także przypadki, w których udzielenie przerwy jest fakultatywne.

Obligatoryjne udzielenie przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności

Jak stanowi treść art. 153 § 1 kodeksu karnego wykonawczego: Art. 153. [Zasady udzielania przerwy] § 1. Sąd penitencjarny udziela przerwy w wykonaniu kary w wypadku określonym w art. 150 § 1 do czasu ustania przeszkody.

Z kolei jak wskazuje treść art. 150 § 1 kkw: Art. 150. [Obligatoryjne odroczenie wykonania kary] § 1. Wykonanie kary pozbawienia wolności w wypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie tej kary sąd odracza do czasu ustania przeszkody.

Oznacza to, że sąd jest zobowiązany do udzielenia skazanemu przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności w sytuacji gdy mamy do czynienia:

1. z chorobą psychiczną,
2. inną ciężką chorobą, która uniemożliwia jej wykonanie.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie w aktualnym stanie prawnym przerwę w karze pozbawienia wolności ze względów zdrowotnych udziela się, gdy skazany cierpi na taką chorobę somatyczną lub psychiczną, że jego pobyt w jednostce penitencjarnej stanowi zagrożenie dla jego życia albo powoduje poważne niebezpieczeństwo dla jego zdrowia, a choroba ta nie może być leczona przez więzienną służbę zdrowia (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 19 lutego 2018 r., sygn. akt II AKzw 109/18).

Fakultatywne udzielenie przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności

Z kolei z fakultatywnym czyli zależnym od uznania sądu udzieleniem przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności będziemy mieć do czynienia w sytuacji gdy przemawiają za tym względy rodzinne lub osobiste.

Art. 153. [Zasady udzielania przerwy] § 2. Sąd penitencjarny może udzielić przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności, jeżeli przemawiają za tym ważne względy rodzinne lub osobiste. Przepisy art. 151 § 3-5 stosuje się odpowiednio.

Wskazania wymaga, iż względy rodzinne lub osobiste – są pojęciami nieostrymi. Oznacza to, iż przyjęcie ich wystąpienia jest zindywidualizowane i zależne od konkretnej sprawy i okoliczności. W praktyce jednak, do takich sytuacji, w których sąd może udzielić przerwy w wykonaniu kary zaliczać będziemy np. konieczność opieki nad chorym członkiem rodziny, narodziny dziecka, konieczność uregulowania spraw majątkowych. W określeniu czy doszło do wystąpienia okoliczności przemawiających za możliwością udzielenia przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności pomocne będą również stanowiska wyrażone w orzeczeniach sądowych.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie ważne względy rodzinne, jako przesłanka udzielenia przerwy w wykonaniu kary, to okoliczności uzasadniające uznanie za ciężką sytuacji życiowej najbliższej rodziny skazanego, nadające się do poprawienia wyłącznie przez obecność skazanego i jego osobiste starania (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 czerwca 2017 r., sygn. akt II AKzw 565/17).

Ten sam sąd w postanowieniu z dnia 22 kwietnia 2016 r. stwierdził zaś, że ważnych względów rodzinnych lub osobistych nie można mylić z naturalnymi skutkami odbywania kary pozbawienia wolności, a do takich należy zarówno pogorszenie sytuacji materialnej członków rodziny skazanego, na których utrzymanie łożył on przed osadzeniem, jak również ich stanu psychicznego, co odnosi się zwłaszcza do małoletnich dzieci, które nie rozumieją przyczyn rozłąki z ojcem i cierpią z tego powodu. Są to oczywiste następstwa wykonywania kary o charakterze izolacyjnym, które dotykają znakomitą większość rodzin osób osadzonych w zakładzie karnym. Nie mogą one stanowić podstawy udzielenia przerwy w karze, poza sytuacjami skrajnymi, gdy odbywanie przez skazanego kary pozbawienia wolności pozbawiałoby jego najbliższych jakichkolwiek źródeł utrzymania czy wsparcia (postanowienie Sądu Apelacyjnego z Krakowie z dnia 22 kwietnia 206 r., sygn. akt II AKzw 333/16).

Z powyższego można wysnuć wnioski, iż udzielenie skazanemu przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności będzie zależeć od tego, czy skazany przyczyni się do poprawy trudnej sytuacji przebywając poza zakładem karnym.

Kiedy nie można udzielić przerwy w odbyciu kary pozbawienia wolności?

Sąd nie może udzielić przerwy przed upływem roku od dnia ukończenia poprzedniej przerwy i powrotu po niej do zakładu karnego, chyba że zachodzi wypadek choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby skazanego albo inny wypadek losowy.

Na jaki okres można udzielić przerwy w odbyciu kary pozbawienia wolności?

Jest to zależne przede wszystkim od tego – na jakiej podstawie doszło do udzielenia przerwy. Jeśli przerwa została udzielona obligatoryjnie z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby – przerwa (naturalnie) trwa do czasu ustania przeszkody.

Z kolei w sytuacji, gdy przerwa została udzielona z uwagi na ważne względy rodzinne lub osobiste – zastosowanie będą miały zasady dotyczące odroczenia wykonania kary. W takim przypadku ustawodawca przewidział, że przerwa może być udzielana kilkukrotnie, jednak łączny okres przerwy nie może przekroczyć roku, a w stosunku do skazanej kobiety ciężarnej oraz osoby skazanej samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem – 3 lat po urodzenia dziecka. W tym przypadku okres udzielenia przerwy biegnie od dnia wydania pierwszego postanowienia w tym przedmiocie.

Czy jest możliwe odwołanie przerwy w odbyciu kary pozbawienia wolności?

Otóż tak, ustawodawca przewidział kilka przypadków, których wystąpienie może albo musi doprowadzić do odwołania przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności.

Sąd może (więc jest to zależne od jego uznania, nie ma charakteru obligatoryjnego) odwołać udzieloną przerwę, gdy:

1. skazany nie korzysta z przerwy w celu, na jaki została udzielona,
2. skazany rażąco narusza porządek prawny,
3. sprawca nie wykonuje obowiązków, które zostały na niego nałożone w związku z udzieleniem przerwy, tj. nie podejmuje starań znalezienia pracy zarobkowej, nie zgłasza się do wskazanej jednostki Policji, nie poddaje się odpowiedniemu leczeniu, rehabilitacji, oddziaływaniom terapeutycznym lub nie uczestniczy w programach korekcyjno-edukacyjnych.

Z kolei sąd obligatoryjnie odwołuje przerwę w wykonaniu kary pozbawienia wolności jeżeli wyżej wskazane okoliczności zaistnieją po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego. Ponadto przerwana kara pozbawienia wolności podlega wykonaniu z mocy prawa również w sytuacji gdy w czasie przerwy skazany został tymczasowo aresztowany.

Wniosek o przerwę – jak go złożyć?

Wniosek składa się do sądu penitencjarnego. Powinien od zawierać w szczególności:

1. dane skazanego i oznaczenie zakładu karnego,
2. uzasadnienie (np. opis sytuacji rodzinnej, zdrowotnej),
3. ewentualne dokumenty potwierdzające okoliczności wskazane w uzasadnieniu wniosku (np. zaświadczenia lekarskie).

Wniosek o udzielenie przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności może złożyć również dyrektor zakładu karnego, w którym przebywa skazany.

Podsumowanie

Przerwa w odbywaniu kary pozbawienia wolności to ważny instrument, który pozwala skazanemu czasowo opuścić zakład karny z istotnych powodów zdrowotnych lub rodzinnych. Mimo to, wniosek o przerwę powinien być dobrze uzasadniony i poparty dokumentami – w praktyce to właśnie od jakości i uzasadnienia wniosku często zależy decyzja sądu.

Jeśli potrzebujesz pomocy przy przygotowaniu wniosku o przerwę w odbyciu kary – zapraszam do kontaktu!

☎️ 603 835 957 📧 [email protected]