Ograniczenie władzy rodzicielskiej jednego z rodziców – przesłanki, procedura i skutki prawne

Władza rodzicielska to zespół praw i obowiązków rodziców względem małoletniego dziecka, które mają na celu zapewnienie mu należytej pieczy. Władza rodzicielska co do zasady przysługuje obojgu rodzicom, którą zachowują nawet po rozwodzie lub podczas separacji W praktyce jednak nie zawsze wspólne jej wykonywanie jest możliwe lub zgodne z dobrem dziecka. Sytuacje życiowe niejednokrotnie prowadzą do konieczności ingerencji sądu rodzinnego w zakres tej władzy, w szczególności, gdy jeden z rodziców uważa, że drugi działa na szkodę dziecka. Wówczas rodzic może wystąpić z wnioskiem o ograniczenie władzy rodzicielskiej drugiego z nich. Kiedy tak się dzieje i jakie są tego konsekwencje prawne?

Ograniczenie władzy rodzicielskiej jednego z rodziców – przesłanki, procedura i skutki prawne

Ograniczenie władzy rodzicielskiej w przypadku rodziców żyjących w rozłączeniu – podstawa prawna

W sytuacji, gdy rodzice dziecka żyją w rozłączeniu (są po rozwodzie lub zakończyli nieformalny związek) sąd na podstawie art. 107 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, zaś władzę rodzicielską drugiego – ograniczyć tylko do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do dziecka. Sąd podejmując taką decyzję kieruje się dobrem dziecka.

Art. 107. [Ograniczenie władzy rodzicielskiej] § 1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia. § 2. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.

Kiedy sąd może ograniczyć władzę rodzicielską jednego z rodziców?

W przypadku ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców na podstawie art. 107 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – główną przesłanką jest niemożność zgodnego współdziałania rodziców w wykonywaniu władzy rodzicielskiej, co utrudnia lub wręcz uniemożliwia podejmowanie wspólnych decyzji dotyczących małoletniego.

W praktyce do najczęstszych przyczyn ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców zaliczamy:

  • brak kontaktu jednego z rodziców z dzieckiem,
  • brak zainteresowanie dzieckiem i jego potrzebami,
  • konflikt między rodzicami,
  • niewłaściwe postępowanie jednego z rodziców,
  • choroba psychiczna jednego z rodziców,
  • alkoholizm lub inne uzależnienie jednego z rodziców,
  • duża odległość między miejscami zamieszkania rodziców,
  • umyślne działania jednego z rodziców zmierzające do utrudnienia drugiemu wykonywania władzy rodzicielskiej,
  • brak porozumienia między rodzicami co do miejsca zamieszkania dziecka, edukacji, leczenia czy wychowania,
  • niskie predyspozycje i kompetencje wychowawcze rodzica.

Formy ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców

Najczęstszą formą ograniczenia władzy rodzicielskiej jest ograniczenie kompetencji rodzica w zakresie współdecydowania o ważnych kwestiach dotyczących dziecka, takich jak:

  • wybór szkoły,
  • zmiana miejsca stałego pobytu,
  • wyjazdy zagraniczne,
  • sposób leczenia

Oprócz tego, sąd działając na podstawie art. 109 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego może zastosować również takie środki ograniczenia władzy rodzicielskiej, jak:

  • zobowiązać rodziców lub jednego z nich do określonego działania, np. podjęcia terapii lub leczenia odwykowego,
  • ustanowić nadzór kuratora sądowego nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej,
  • wskazać sposób kontaktów z dzieckiem

Wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej i procedura

Wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej składa się do właściwego sądu rejonowego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka bądź sądu właściwego do rozpoznania sprawy o rozwód.

Wniosek powinien zawierać:

  1. oznaczenie sądu,
  2. dane stron i dziecka,
  3. uzasadnienie,
  4. wnioski dowodowe,
  5. precyzyjne określenie żądania (na czym na polegać ograniczenie władzy rodzicielskiej)

W toku postępowania sąd przeprowadza postępowanie dowodowe, które obejmuje zazwyczaj przesłuchanie rodziców i powołanych świadków, przeprowadzenie opinii biegłych psychologów Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów Sądowych (tzw. OZSS), ocenę dokumentacji szkolnej.

Czas trwania ograniczenia władzy rodzicielskiej

Nie ma ustawowego terminu trwania ograniczenia władzy rodzicielskiej. Co do zasady ograniczenie obowiązuje do czasu aż ustanie przyczyna jego zastosowania albo sąd zmieni orzeczenie (np. zniesie ograniczenie władzy rodzicielskiej lub przekształci w pozbawienie władzy rodzicielskiej).

Potrzebujesz pomocy?

Sprawy z zakresu władzy rodzicielskiej nalezą do jednym z najbardziej delikatnych i emocjonalnych. W ich prowadzeniu liczy się nie tylko znajomość przepisów ale również umiejętność oceny ryzyka, odpowiedniego reagowania na zachowanie drugiej strony. Nasza kancelaria specjalizuje się w sprawach rodzinnych. Pomagamy w:

  • przygotowaniu i złożeniu wniosku do sądu,
  • zebraniu odpowiedniego materiału dowodowego,
  • reprezentacji przed sądem

Skontaktuj się z nami – przeanalizujemy Twoją sytuację i wspólnie zadecydujemy o dalszych krokach.